Glukhin t. Rusland, EHRM 4 juli 2023, nr. 11519/20

In 2019 voerde Glukhin in een Moskouse metro een vreedzame protestactie uit. Hij droeg onder meer een banner met de tekst ‘ik riskeer vijf jaar gevangenisstraf vanwege vreedzame protesten’. Vlak daarna werd hij aangehouden en – op basis van CCTV-beelden – veroordeeld wegens een niet-aangemelde protestactie. Dit acht het EHRM in strijd met art. 10 EVRM. Daarnaast kan het niet anders dan dat Glukhin is geïdentificeerd dankzij gezichtsherkenningssoftware. Daarbij gelden in Rusland weinig waarborgen en de inzet van deze software stond niet in verhouding tot de overtreding. Deze verwerking van biometrische persoonsgegevens is daarom in strijd met art. 8 EVRM.

Golovin t. Oekraïne, EHRM 13 juli 2023, nr. 47052/18

Klager was sinds 2006 rechter in het Constitutionele Hof van Oekraïne. De zaak betreft zijn ontslag als rechter bij dat Hof vanwege zijn deelname aan een uitspraak die door de autoriteiten werd geïnterpreteerd als onrechtmatig. Deze uitspraak herstelde een eerdere versie van de Grondwet in ere, die had geleid tot machtsmisbruik van de toenmalig President van Oekraïne. Onder verwijzing naar de vergelijkbare zaak van Ovcharenko en Kolos t. Oekraïne stelt het Hof vast dat het juridisch kader voor beoordeling van het ontslag helderheid en voorspelbaarheid ontbeerde en dat de beslissingen van de nationale instanties onvoldoende gemotiveerd waren. De nationale wetgeving ten aanzien van rechters in het Constitutionele Hof beoogde juist rechters niet juridisch aansprakelijk te houden voor hun stem in uitspraken van dit Hof. De interpretatie van deze wetgeving behoefde een gedetailleerde analyse, die niet in rechtspraak of andere gezaghebbende bronnen werd gegeven. Onder die omstandigheden had een heldere en gedetailleerde analyse moeten worden gegeven waaruit bleek dat alle relevante argumenten waren meegewogen in de interpretatie van de Grondwet en het recht. Een dergelijke analyse was echter niet geboden door het Parlement of Hoge Raad. Schending van art. 8 en art. 6 lid 1 EVRM.

Hurbain t. België, EHRM (GK) 4 juli 2023, nr. 57292/16

In Le Soir is in 1994 een artikel gepubliceerd over een auto-ongeluk, waarbij de naam van bestuurder G. volledig werd genoemd. Toen het krantenarchief gedigitaliseerd en doorzoekbaar werd, heeft G. de rechter met succes verzocht de hoofdredacteur van de krant te verplichten om het digitale artikel te anonimiseren. De Grote Kamer formuleert een aantal gezichtspunten om nationale rechters te helpen om het belang van de archieffunctie van online media af te wegen tegen het recht op vergetelheid. Die toepassend op de voorliggende zaak oordeelt de Grote Kamer dat deze anonimiseringsverplichting niet in strijd was met art. 10 EVRM.

S.E. t. Servië, EHRM 11 juli 2023, nr. 61365/16

Klager is een Syriër die van 2014 tot 2022 in Belgrado heeft gewoond en in 2015 de vluchtelingenstatus heeft gekregen. De zaak betreft zijn klacht dat hij sinds vele jaren niet buiten Servië mag reizen, omdat zijn Servische paspoort is verlopen en de nationale autoriteiten zijn verzoek om een reisdocument voor vluchtelingen hebben afgewezen. Het Hof stelt een schending van art. 2 van het vierde Protocol (vrij verkeer) vast. Er was een juridische lacune, nu de opeenvolgende ministers van binnenlandse zaken sinds 2008 geen regelgeving meer hadden uitgevaardigd met betrekking tot de inhoud en het ontwerp van reisdocumenten voor vluchtelingen, hoewel de asielwetgeving dit vereiste.

Semenya t. Zwitserland, EHRM 11 juli 2023, nr. 10934/21

Klager kon niet deelnemen aan internationale atletiekcompetities omdat zij weigerde een hormoonbehandeling te ondergaan teneinde mee te kunnen doen in de vrouwencategorie. Het Hof oordeelt dat het internationale Hof van Arbitrage voor Sport onvoldoende waarborgen bood. Zwitserland overschreed hiermee de beperkte marge bij discriminatie op grond van geslacht waarvoor rechtvaardiging enkel mogelijk was op basis van ‘zeer gewichtige redenen’. Schending van artikelen 8, 13 en 14 EVRM.

Tuleya t. Polen, EHRM 6 juli 2023, nrs. 21181/19 en 51751/20

Een bekende Poolse rechter en criticus van de hervorming van de rechterlijke macht werd onderworpen aan verschillende tuchtrechtelijke onderzoeken, o.m. naar aanleiding van zijn rechterlijke uitspraken en zijn publieke optredens. Hij werd door de Tuchtkamer van het Poolse Hooggerechtshof geschorst en zijn onschendbaarheid werd opgeheven. Het Hof acht dit in strijd met art. 6, 8 en 10 EVRM. Niet alleen kan de Tuchtkamer niet beschouwd worden als een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij wet is ingesteld, maar de maatregelen zijn ook een doelbewuste strategie om klager - en andere rechters - te intimideren en het zwijgen op te leggen.

Bijan Balahan t. Zweden, EHRM 29 juni 2023, nr. 9839/22

Bijan Balahan wordt in de VS verdacht van onder meer marteling. Daarom is vanuit de VS verzocht om zijn uitlevering met het oog op berechting. Zweden heeft dat toegelaten, maar Balahan vreest voor het opleggen van een onverkortbare gevangenisstraf. Het EHRM acht dat risico, gelet op Amerikaanse toezeggingen, gering. Bovendien is de kans dat een ernstig disproportionele straf wordt opgelegd volgens het Hof klein. Bij uitlevering zal art. 3 EVRM dus ook niet worden geschonden.

Bryan e.a. t. Rusland, EHRM 27 juni 2023, nr. 22515/14

In 2010 wilden Greenpeace-activisten vanaf het Nederlandse schip ‘Arctic Sunrise’ actievoeren tegen olieboringen via offshore boortorens. Zij wilden een van deze boortorens bezetten, maar de Russische veiligheidsdiensten wisten dat te voorkomen door het schip te overmeesteren en het daarna naar Moermansk te laten varen. Het Hof verklaart zich bevoegd om over de zaak te oordelen en kwalificeert het overmeesteren en wegslepen als vrijheidsberoving. Het geheel ontkennen van een dergelijke vrijheidsbeneming is de ergst denkbare schending van art. 5 EVRM. Op dezelfde gronden van willekeur is bovendien de uitingsvrijheid (art. 10 EVRM) geschonden.

Europese Commissie t. Hongarije (Déclaration d’intention préalable à une demande d’asile) HvJ EU 22 juni 2023, zaak C-823/21

De Europese Commissie heeft een inbreukprocedure gevoerd tegen Hongarije omdat voor het kunnen indienen van een asielverzoek aan de Hongaarse grens nodig is dat asielzoekers eerst een procedure voeren bij een Hongaarse diplomatieke vertegenwoordiging in een derde land. Het HvJ EU overweegt dat een dergelijke voorwaarde indruist tegen onder meer art. 18 Hv. Een rechtvaardiging hiervoor kan ook niet worden gevonden in de strijd tegen verspreiding van Covid-19; de gestelde regeling is niet alleen kennelijk onevenredig, maar ook ongeschikt en niet noodzakelijk om het doel te bereiken.

K.B. en F.S. (Relevé d’office dans le domaine pénal), HvJ EU (GK) 22 juni 2023, zaak C-660/21

In Frankrijk zijn twee verdachten na aanhouding niet meteen op de hoogte gesteld van hun verdedigingsrechten, waaronder het zwijgrecht. Het HvJ EU wijst erop dat het de in art. 47 en 48 Hv vastgelegde rechten conform art. 52 lid 3 Hv moet uitleggen in overeenstemming met de EHRM-rechtspraak. Daaruit blijkt dat het niet meteen in strijd is met de procedurele grondrechten om niet alle informatie over deze rechten meteen te geven, mits verdachten maar niet de mogelijkheid wordt ontzegd om daadwerkelijk toegang te hebben tot een advocaat en tot het dossier.