Narbutas t. Litouwen, EHRM 19 december 2023, nr. 14139/21

Narbutas was actief in allerlei bestuursraden van overheidsorganisaties op het terrein van de volksgezondheid. Na uitbreken van de Covid-19-pandemie werd hem gevraagd om te onderhandelen over het verkrijgen van voldoende coronatests. Daarin slaagde hij, maar hij werd later vervolgd op verdenking van corruptie – waarvan hij is vrijgesproken. Het opgelegde huisarrest was in strijd met art. 5 EVRM en de publieke informatievoorziening over de vervolging heeft een ernstige reputatieschending in de zin van art. 8 EVRM opgeleverd. De inbeslagname van klagers inkomsten was in strijd met art. 1 EP EVRM, terwijl de vergaande geheimhoudingsverplichtingen een schending van art. 10 EVRM vormden.

M.L. t. Polen, EHRM 14 december 2023, nr. 40119/21

Een Poolse wettelijke bepaling die abortus mogelijk maakte bij zeer ernstige foetale afwijkingen is ongeldig verklaard door het Poolse Constitutionele Hof. Het Hof overweegt dat een kwestie als deze binnen het bereik valt van art. 8 EVRM. Een wettelijke basis voor de inbreuk had gevonden kunnen worden in de uitspraak van het Constitutionele Hof, maar het EHRM heeft eerder al bepaald dat de samenstelling daarvan zodanig in strijd is met rechtsstatelijke eisen dat het niet als een gerecht in de zin van art. 6 kan worden gezien. De uitspraak kan daarom geen wettelijke grondslag opleveren, zodat art. 8 EVRM is geschonden.

Humpert e.a. t. Duitsland, EHRM (GK) 14 december 2023, nrs. 59433/18 en 3 andere

In Duitsland bestaat een stakingsverbod voor ambtenaren. Het antwoord op de vraag of zo’n verbod de kern van de vakbondsvrijheid treft, hangt volgens de Grote Kamer van het EHRM af van een contextuele beoordeling van alle mogelijkheden van een vakbond om de belangen van werknemers te beschermen. Ook moet worden gekeken naar de sector en de functies van de medewerkers, en naar de vraag of een stakingsverbod alleen secundaire of ook primaire vakbondsacties betreft. In Duitsland is het verbod absoluut, maar hebben ambtenaren veel alternatieven om hun belangen te behartigen. Het stakingsverbod is daarom niet strijdig met art. 11 EVRM.

Naskov e.a. t. Noord-Macedonië, EHRM 12 december 2023, nrs. 31620/15 en 2 andere

Familieleden van Naskov e.a. waren eigenaar van een perceel dat in 1950 werd onteigend. Een restitutieverzoek van Naskov e.a. werd in 2002 gehonoreerd, maar in de tussentijd had een derde een vergunning gekregen om kantoren op de grond te bouwen. Hoewel Naskov e.a. vanaf 2002 eigenaar waren van de grond, kon de restitutie niet plaatsvinden vanwege feitelijke onuitvoerbaarheid. Daarom is in 2012 de restitutiebeslissing alsnog vernietigd. Het EHRM acht dat in de omstandigheden van het geval onvoorzienbaar en onredelijk; de bouwvergunning had het eigendomsrecht niet mogen doorbreken. Art. 1 EP EVRM is dan ook geschonden.

Nordic Info, HvJ EU (GK) 5 december 2023, zaak C-128/22

In juli 2020 werden vanwege de coronapandemie niet-essentiële reizen vanuit en naar België verboden als herkomst- of bestemmingslanden in een rode zone vielen. Het HvJ EU stelt in algemene zin vast dat dit soort beperkende maatregelen bedoeld was om de volksgezondheid te beschermen. Het HvJ EU acht ze in beginsel niet onredelijk. De nationale rechter moet de geschiktheid, noodzakelijkheid en evenredigheid ervan nagaan, maar moet daarbij rekening houden met de bijzondere omstandigheden. Ook oordeelt het dat het tijdelijk invoeren van binnengrensbeperkingen in deze omstandigheden gerechtvaardigd kon worden met het oog op de openbare orde.

O.J. en J.O. t. Georgië en Rusland, EHRM 19 december 2023, nrs. 42126/15 en 42127/15

Twee inwoners van de afvallige Georgische regio Abchazië, die in feite onder controle staat van Rusland, zijn daar in 2012 gearresteerd op verdenking van spionage. Zij zijn – beweerdelijk na folteringen – tot gevangenisstraffen veroordeeld door het de facto opererende Abchazische Hooggerechtshof. In lijn met eerdere rechtspraak benadrukt het Hof dat de feitelijk opererende Abchazische autoriteiten niet rechtmatig zijn ingesteld en dat zij geen juridisch gezag kunnen uitoefenen. De vrijheidsbeneming en de gerechtelijke procedure waren dan ook in strijd met art. 5 resp. 6 EVRM. Daarvoor is niet Georgië, maar Rusland verantwoordelijk, nu de laatste staat het effectieve gezag uitoefent.

Przybyszewska e.a. t. Polen, EHRM 12 december 2023, nrs. 11454/17 en 9 andere

In Polen bestaat momenteel geen enkele vorm van erkenning van het samenleven van partners van gelijk geslacht. De Grote Kamer van het EHRM heeft eerder, in Fedotova t. Rusland, al geoordeeld dat die situatie in strijd is met de positieve verplichtingen die voortvloeien uit art. 8 EVRM. Dat oordeel herhaalt het Hof nu, waarbij het kritiek uit op de homofobe en vijandige houding van de (vorige) Poolse regeringspartij, wijst op het belang van het niet-meegaan in stereotyperende meerderheidsvoorkeuren, en benadrukt dat de integriteit van het traditionele gezin door erkenning van een nieuwe samenlevingsvorm niet wordt aangetast.

Rivière e.a. t. Parlement, HvJ EU 14 december 2023, zaak C-767/21 P

Een aantal leden van het Europees Parlement had nationale vlaggetjes op hun bankjes neergezet, maar dat kwam hen op een verbod te staan. Op grond van art. 10 lid 3 van het Reglement van het Handvest is het namelijk niet toegestaan om ‘spandoeken’ te tonen. Het HvJ EU oordeelt dat het Gerecht eerder terecht heeft vastgesteld dat vlaggen in het licht van de Franse taalversie gelijk kunnen worden gesteld aan spandoeken. Bovendien passen spandoeken noch vlaggen in de mondelinge debattraditie, waarbij geen andere uitdrukkingsmiddelen mogen worden gebruikt dan het gesproken woord. De hogere voorziening wordt dan ook afgewezen.

SCHUFA Holding, HvJ EU 7 december 2023, gev. zaken C-26/22 en C-64/22

In het Duitse Land Hessen bestaat een regeling waardoor particuliere kredietinformatiebureaus informatie over de kwijtschelding van een restschuld na insolventie tot drie jaar kunnen bewaren. Het HvJ EU acht dit op zichzelf niet onredelijk in het belang van de contractpartners van zo’n kredietinformatiebureau, maar het geeft de nationale rechter mee dat ze moeten onderzoeken of de bewaartermijn in het licht van dit belang strikt noodzakelijk is. Ook moet de nationale rechter de belangen terdege afwegen, waarbij het benadrukt dat het gaat om informatie die individuele belangen ernstig kan schaden en die schade groter wordt naarmate de gegevens langer worden bewaard.

SCHUFA Holding (scoring), HvJ EU 7 december 2023, zaak C-634/21

Kredietwaardigheidswaardigheidsbureau SCHUFA verstrekt informatie over de kredietwaardigheid van consumenten. Zij doet daarbij gedragsvoorspellingen op basis van statistische analyses op grond van bepaalde persoonskenmerken. Het HvJ EU oordeelt dat het hierbij gaat om een ‘besluit’ in de zin van art. 22 lid 1 AVG, nu de waarschijnlijkheidsbeoordeling aanmerkelijke gevolgen kan hebben. Deze vorm van ‘scoring’ is niet toegestaan, tenzij in ieder geval passende maatregelen worden genomen om het risico op fouten te minimaliseren en te beschermen tegen discriminatie. Het is aan de nationale rechter om dit voor de onderhavige zaak te onderzoeken.