Spetsializirana prokuratura (verklaring van rechten), HvJ EU 28 januari 2021, zaak C-649/19

Strafrechtelijke samenwerking EU. Uit de enkele omstandigheid dat de persoon tegen wie een Europees Arrestatiebevel is uitgevaardigd met het oog op strafvervolging, pas in kennis wordt gesteld van de rechtsmiddelen die in de uitvaardigende lidstaat openstaan en pas toegang krijgt tot de stukken van het dossier na zijn overlevering aan de bevoegde autoriteiten van de uitvaardigende lidstaat, kan niet worden afgeleid dat het recht op effectieve rechterlijke bescherming is geschonden. Op dit punt is dan ook niet gebleken dat het EAB-kaderbesluit art. 6 en 47 Hv zou aantasten.

Georgië t. Rusland (II), EHRM (GK) 21 januari 2021, nr. 38263/08

Interstatelijke zaken EHRM. Na een gewapend conflict in het grensgebied tussen Georgië en Rusland in 2008 is een staakt-het-vuren getekend. Het duurde daarna twee maanden tot Rusland zich had teruggetrokken. Volgens Georgië heeft Rusland daarbij talrijke schendingen van het EVRM begaan. Het EHRM oordeelt dat Rusland effectieve rechtsmacht uitoefende in de grensstreek. Door onvoldoende in te grijpen bij systematische plunderingen, mishandelingen en executies heeft het verschillende EVRM-bepalingen geschonden. Ook zijn krijgsgevangenen gefolterd en zijn er schendingen geweest van het recht op vrijheid en de bewegingsvrijheid.

Shmorgunov e.a. t. Oekraïne, EHRM 21 januari 2021, nrs. 15367/14 en 13 andere

Onmenselijke en vernederende behandeling. In een reeks van vijf zaken spreekt het EHRM zich uit over het gebruik van geweld om de protesten op het Maidanplein neer te slaan in 2013 en 2014; daar verzamelden zich toen tussen 100.000-800.000 mensen om te demonstreren tegen de regering. Het EHRM oordeelt dat het gebruikte, zeer ernstige geweld en de reeks van verrichte arrestaties onderdeel uitmaakten van een doelbewuste strategie van de regering om de protesten te onderdrukken. Daardoor zijn art. 3, 5 en 11 EVRM evident geschonden.

Lăcătuş t. Zwitserland, EHRM 19 januari 2021, nr. 14065/15

Respect voor het privéleven. In Zwitserland is het verboden om te bedelen in de openbare ruimte, op straffe van een boete die kan worden omgezet in een vrijheidsstraf. De menselijke waardigheid wordt volgens het EHRM geraakt als iemand niet in staat is om in zijn eigen levensonderhoud te voorzien en moet bedelen om het hoofd te kunnen bieden aan een verder extreem precaire situatie. Gelet op dit zwaarwegende belang acht het Hof een volledig bedelverbod disproportioneel aan het doel van bescherming van openbare orde en veiligheid. Strijd met art. 8 EVRM.

Szpital Kliniczny im. dra J. Babińskiego Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krakowie, HvJ EU 26 januari 2021, zaak C-16/19

Discriminatieverbod. In een ziekenhuis is besloten om een bepaalde toeslag alleen toe te kennen aan mensen met een handicap die na een bepaalde datum een attest van erkenning van de handicap hebben overgelegd. Het HvJ overweegt dat het discriminatieverbod op grond van handicap ook beschermt tegen discriminatie binnen een groep gehandicapten die zich verder in een vergelijkbare positie bevinden. Het is nu aan de nationale rechter om te bepalen of de ‘tijdmaatregel’ een directe of een indirecte discriminatie oplevert en of daarvoor een rechtvaardiging is te geven.

Trivkanović t. Kroatië, EHRM 21 januari 2021, nr. 54916/16

Eerlijk proces. Klaagsters zoons zijn in 1991 verdwenen na een politie-inval; in 2005 zijn zij formeel doodverklaard. Een schadevergoedingsprocedure tegen de staat was niet-ontvankelijk wegens verjaring. In 2011 werd alsnog een dader gevonden en veroordeeld. Een poging van klaagster om de schadevergoedingsprocedure te laten heropenen mislukte omdat er geen causaal verband zou zijn aangetoond tussen de verdwijning door de dader en het overlijden. Het EHRM acht dat een onredelijke bewijslast. De weigering tot heropening is daarom in strijd met art. 6 lid 1 EVRM, dat bij uitzondering van toepassing is op de heropeningsprocedure.

Timofeyev en Postupkin t. Rusland, EHRM 19 januari 2021, nrs. 45431/14 en 22769/15

Terugwerkende kracht van bestraffingen. In Rusland is in 2013 een nieuw systeem ingericht voor administratief toezicht op vrijgelaten gevangenen waarbij er een risico bestaat voor gevaarlijke recidive. Het EHRM overweegt dat het hier niet gaat om een punitief, maar om een preventief systeem, zodat op het opleggen van administratief toezicht art. 7 EVRM niet van toepassing is. Het administratieve toezicht levert een gerechtvaardigde inbreuk op de bewegingsvrijheid op. Het ontbreken van kosteloze rechtsbijstand in een procedure over het opleggen van dit toezicht acht het Hof in strijd met art. 6 EVRM.

X en Y t. Roemenië, EHRM 19 januari 2021, nr. 2145/16

Genderidentiteit. Twee transgender personen hebben bij de Roemeense rechter verzocht om wijziging van hun geslachtsstatus en voornaam in het geboorteregister, maar dit verzoek is afgewezen omdat zij geen geslachtsveranderende operatie hadden ondergaan. Het Hof oordeelt dat art. 8 EVRM in deze kwestie op twee punten is geschonden, namelijk omdat er in Roemenië geen goede en transparante procedure bestaat voor de erkenning van genderidentiteit, en omdat er geen goede rechtvaardiging is voor de gestelde eis van het hebben ondergaan van een geslachtsveranderende operatie.

Zličić t. Servië, EHRM 26 januari 2021, nrs. 73313/17 en 20143/19

Slachtofferbegrip. Klager is na aanhouding wegens cannabisbezit mishandeld door de politie. Hij heeft daar op nationaal niveau in een civiele procedure een schadevergoeding voor gekregen. Het Hof is van oordeel dat het enkel toekennen van een schadevergoeding, zonder dat er gedegen onderzoek is uitgevoerd naar de verantwoordelijkheid van de politie, niet voldoende is om klagers slachtofferstatus weg te nemen. Art. 3 EVRM is zowel in materieel als procedureel perspectief geschonden. Het feit dat klager onder fysieke druk een verklaring over inbeslagneming van de cannabis heeft getekend, houdt in dit geval geen schending van art. 6 EVRM in.