Semenya t. Zwitserland, EHRM 11 juli 2023, nr. 10934/21

Klager kon niet deelnemen aan internationale atletiekcompetities omdat zij weigerde een hormoonbehandeling te ondergaan teneinde mee te kunnen doen in de vrouwencategorie. Het Hof oordeelt dat het internationale Hof van Arbitrage voor Sport onvoldoende waarborgen bood. Zwitserland overschreed hiermee de beperkte marge bij discriminatie op grond van geslacht waarvoor rechtvaardiging enkel mogelijk was op basis van ‘zeer gewichtige redenen’. Schending van artikelen 8, 13 en 14 EVRM.

Tuleya t. Polen, EHRM 6 juli 2023, nrs. 21181/19 en 51751/20

Een bekende Poolse rechter en criticus van de hervorming van de rechterlijke macht werd onderworpen aan verschillende tuchtrechtelijke onderzoeken, o.m. naar aanleiding van zijn rechterlijke uitspraken en zijn publieke optredens. Hij werd door de Tuchtkamer van het Poolse Hooggerechtshof geschorst en zijn onschendbaarheid werd opgeheven. Het Hof acht dit in strijd met art. 6, 8 en 10 EVRM. Niet alleen kan de Tuchtkamer niet beschouwd worden als een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij wet is ingesteld, maar de maatregelen zijn ook een doelbewuste strategie om klager - en andere rechters - te intimideren en het zwijgen op te leggen.

Bijan Balahan t. Zweden, EHRM 29 juni 2023, nr. 9839/22

Bijan Balahan wordt in de VS verdacht van onder meer marteling. Daarom is vanuit de VS verzocht om zijn uitlevering met het oog op berechting. Zweden heeft dat toegelaten, maar Balahan vreest voor het opleggen van een onverkortbare gevangenisstraf. Het EHRM acht dat risico, gelet op Amerikaanse toezeggingen, gering. Bovendien is de kans dat een ernstig disproportionele straf wordt opgelegd volgens het Hof klein. Bij uitlevering zal art. 3 EVRM dus ook niet worden geschonden.

Bryan e.a. t. Rusland, EHRM 27 juni 2023, nr. 22515/14

In 2010 wilden Greenpeace-activisten vanaf het Nederlandse schip ‘Arctic Sunrise’ actievoeren tegen olieboringen via offshore boortorens. Zij wilden een van deze boortorens bezetten, maar de Russische veiligheidsdiensten wisten dat te voorkomen door het schip te overmeesteren en het daarna naar Moermansk te laten varen. Het Hof verklaart zich bevoegd om over de zaak te oordelen en kwalificeert het overmeesteren en wegslepen als vrijheidsberoving. Het geheel ontkennen van een dergelijke vrijheidsbeneming is de ergst denkbare schending van art. 5 EVRM. Op dezelfde gronden van willekeur is bovendien de uitingsvrijheid (art. 10 EVRM) geschonden.

Europese Commissie t. Hongarije (Déclaration d’intention préalable à une demande d’asile) HvJ EU 22 juni 2023, zaak C-823/21

De Europese Commissie heeft een inbreukprocedure gevoerd tegen Hongarije omdat voor het kunnen indienen van een asielverzoek aan de Hongaarse grens nodig is dat asielzoekers eerst een procedure voeren bij een Hongaarse diplomatieke vertegenwoordiging in een derde land. Het HvJ EU overweegt dat een dergelijke voorwaarde indruist tegen onder meer art. 18 Hv. Een rechtvaardiging hiervoor kan ook niet worden gevonden in de strijd tegen verspreiding van Covid-19; de gestelde regeling is niet alleen kennelijk onevenredig, maar ook ongeschikt en niet noodzakelijk om het doel te bereiken.

K.B. en F.S. (Relevé d’office dans le domaine pénal), HvJ EU (GK) 22 juni 2023, zaak C-660/21

In Frankrijk zijn twee verdachten na aanhouding niet meteen op de hoogte gesteld van hun verdedigingsrechten, waaronder het zwijgrecht. Het HvJ EU wijst erop dat het de in art. 47 en 48 Hv vastgelegde rechten conform art. 52 lid 3 Hv moet uitleggen in overeenstemming met de EHRM-rechtspraak. Daaruit blijkt dat het niet meteen in strijd is met de procedurele grondrechten om niet alle informatie over deze rechten meteen te geven, mits verdachten maar niet de mogelijkheid wordt ontzegd om daadwerkelijk toegang te hebben tot een advocaat en tot het dossier.

Kaymak e.a. t. Turkije, EHRM 20 juni 2023, nr. 62239/12

Verschillende vakbondsleden hebben voor de bibliotheek van de universiteit waar zij werkten een stand neergezet. Zij wilden andere personeelsleden informeren over de vakbondsactiviteiten en leden werven. Ze moesten de actie echter beëindigen en kregen een niet-punitieve waarschuwing opgelegd. Het EHRM benadrukt dat er ruimte moet zijn voor dit soort spontane acties, zeker als die – zoals hier – geen verstoring van de openbare orde opleveren. Zeker nu ook een enkele waarschuwing al een ‘chilling effect’ kan hebben, is art. 11 EVRM hierdoor geschonden.

Kubát e.a. t. Tsjechië, EHRM 22 juni 2023, nrs. 61721/19 en 5 andere

In Tsjechië zijn de salarissen van rechters verlaagd door een wijziging in de Salariswet. Het Constitutionele Hof verklaarde de relevante wettelijke bepalingen later nietig, maar het kende geen terugwerkende kracht toe aan die nietigverklaring. Daardoor konden de rechters het salarisverschil niet alsnog uitbetaald krijgen. Het beslissen over de temporele werking behoort volgens het Hof tot de vrijheid van het Constitutionele Hof. Het niet toekennen van terugwerkende kracht is in overeenstemming met Tsjechische staatsrechtelijke conventies. Daarnaast dient deze beslissing een legitiem economisch doel en is deze niet willekeurig. Art. 6 lid 1 en art. 1 EP EVRM zijn daarom niet geschonden.

Lorenzo Bragado e.a. t. Spanje, EHRM 22 juni 2023, nrs. 53193/21 e.a.

In 2018 had een aantal mensen zich kandidaat gesteld voor verkiezingen in de Spaanse Algemene Raad voor de Rechtspraak. Doordat het parlement vervolgens twee keer werd ontbonden, werd de stemming over de kandidaten uitgesteld. De kandidaten dienden over de lange vertraging in 2020 een amparo-beroep in bij het Spaanse Constitutionele Hof, maar dat werd zonder motivering niet-ontvankelijk verklaard omdat het te laat was ingediend. Het EHRM oordeelt met 4 stemmen tegen 3 dat de zaak binnen het bereik van art. 6 lid 1 EVRM valt en dat een ongemotiveerde rechterlijke afwijzing als deze in strijd is met deze bepaling.

Nurcan Bayraktar t. Turkije, EHRM 27 juni 2023, nr. 27094/20

In Turkije geldt na echtscheiding voor vrouwen de regel dat zij 300 dagen moeten wachten voordat zij weer kunnen trouwen. Daarop kan alleen een uitzondering worden gemaakt als uit medisch onderzoek blijkt dat zij niet zwanger zijn. Op die manier wil Turkije duidelijkheid over het vaderschap verzekeren en bloedlijnen helder houden. Het EHRM acht de regeling apert ongeschikt om dit doel te bereiken. Bovendien tast de regeling het privéleven van vrouwen ernstig aan en gaat deze uit van zwaar verouderde stereotypen over het seksleven van vrouwen en de vrouwelijke seksualiteit. Daarom zijn art. 8, 12 en 14 EVRM geschonden.