Danilet t. Roemenië, EHRM 20 februari 2024, nr. 16915/21

Een Roemeense rechter, die vaak deelneemt aan publieke debatten, plaatste in 2019 twee Facebookberichten waarin hij stevige kritiek uitte op ontwikkelingen in de Roemeense rechtsstaat. Daarvoor kreeg hij een tuchtsanctie opgelegd, die volgens hem in strijd is met de uitingsvrijheid. Voor dergelijke beperkingen van uitingen waarmee wordt bijgedragen aan discussies van algemeen belang moet volgens het Hof een zwaarwegende rechtvaardiging bestaan, ook als uitingen zijn gedaan door een rechter. Zo’n rechtvaardiging was er in dit geval niet en het chilling effect van de sanctie kon aanzienlijk zijn. De tuchtsanctie is dan ook in strijd met art. 10 EVRM.

Direcţia pentru Evidenţa Persoanelor şi Administrarea Bazelor de Date, HvJ EU 22 februari 2024, zaak C-491/21

In Roemenië kunnen Roemenen die (ook) een woonplaats in een ander EU-land hebben geen identiteitskaart krijgen waarmee zij in de EU kunnen reizen; daarvoor hebben zij altijd een paspoort nodig. Dit levert volgens het HvJ EU een inbreuk op art. 45 lid 1 Hv op (vrij verkeer van EU-burgers) en art. 21 VWEU. Daarvoor zijn feitelijk alleen administratieve overwegingen als argument gegeven, terwijl die niet kunnen volstaan om een grondrechtenbeperking te rechtvaardigen. De Roemeense regeling is dan ook niet verenigbaar met art. 45 lid 1 en art. 21 VWEU.

Executief van de Moslims van België e.a. t. België, EHRM 13 februari 2024, nrs. 16760/22 en 10 andere

In de Vlaamse en Waalse Gewesten zijn decreten aangenomen op grond waarvan het onverdoofd slachten van dieren niet langer mogelijk is. Het HvJ EU heeft al eerder geoordeeld dat dit verenigbaar is met het EU-recht. Het EHRM bevestigt dit oordeel nu voor art. 9 en 14 EVRM. Het beschermen van dierenwelzijn kan via een evolutieve interpretatie tot het doel van bescherming van de goede zeden worden gerekend, de staten hebben de nodige ruimte om dit doel na te streven, de Belgische regelingen zijn zeer weloverwogen tot stand gekomen, en de resulterende inbreuken op de godsdienstvrijheid zijn niet overmatig zwaar.

I.L. t. Zwitserland (nr. 2), EHRM 20 februari 2024, nr. 36609/16

I.L. is in 2010 veroordeeld tot een gevangenisstraf wegens geweldsmisdrijven. Al snel bleek dat hij leed aan verschillende psychiatrische stoornissen, maar gespecialiseerde klinieken hadden geen ruimte om hem op te nemen. Daardoor heeft I.L. ruim vier jaar in reguliere gevangenissen gezeten, veelal in isolatie. Zijn psychische staat is daardoor sterk verslechterd. Het EHRM oordeelt dat deze situatie in strijd is met art. 3 en 5 EVRM, nu klager onvoldoende zorg is geboden en hij lange tijd gevangen heeft gezeten in niet-passende omstandigheden.

Jakutavičius t. Litouwen, EHRM 13 februari 2024, nr. 42180/19

Tijdens een blaastest werd vastgesteld dat Jakutavičius veel te veel alcohol in zijn bloed had, maar later bleek dat verklaarbaar. Hoewel Jakutavičius in eerste instantie een boete en een ontzegging van zijn rijbewijs kreeg opgelegd, is hij daarom uiteindelijk vrijgesproken. De gemaakte kosten voor rechtsbijstand en een DNA-onderzoek kreeg hij echter niet vergoed. Het EHRM oordeelt dat het niet-compenseren van de gemaakte kosten in dit geval niet onredelijk was, ook omdat de zaak niet moeilijk was en Jakutavičius zonder advocaat had kunnen procederen en de politie niet duidelijk onrechtmatig had gehandeld. Art. 6 EVRM is dan ook niet geschonden.

Jann-Zwicker en Jann t. Zwitserland, EHRM 13 februari 2024, nr. 4976/20

Marcel Jann is in 2006 overleden aan kanker, nadat hij in zijn jeugd is blootgesteld aan asbest bij een nabijgelegen fabriek. Toen de diagnose werd gesteld, wilde hij daarvoor compensatie krijgen van de fabriek, maar zijn zaak werd niet-ontvankelijk verklaard omdat de kwestie zou zijn verjaard. Het EHRM bepaalt dat bij het vaststellen van de verjaringstermijn onvoldoende rekening is gehouden met het lange tijdverloop dat kan zitten tussen asbestblootstelling en de schadelijke gevolgen daarvan. Omdat het belang van rechtszekerheid juist te zwaar is meegewogen, is uiteindelijk onvoldoende effectieve toegang geboden tot de rechter, in strijd met art. 6 EVRM.

Jarre t. Frankrijk, EHRM 15 februari 2024, nr. 14157/18

De Franse componist Maurice Jarre heeft met zijn vierde echtgenote een trust naar Californisch recht opgericht en daar zijn volledige vermogen en al zijn rechten en royalty-aanspraken in ondergebracht. Na zijn overlijden was deze echtgenote daardoor de enige erfgename, dit tot onvrede van twee kinderen uit een eerder huwelijk. Op grond van een wettelijke bepaling hadden zij recht op een compensatoire heffing, maar die bepaling was ingetrokken na ongrondwettigverklaring. Het EHRM acht het redelijk dat deze bepaling niet is toegepast, ook al is daardoor inbreuk gemaakt op een redelijke verwachting van eigendom. Art. 1 EP EVRM is niet geschonden.

Dede t. Turkije, EHRM 20 februari 2024, nr. 48340/20

Een IT-medewerker van een bank heeft in 2016 een e-mail naar het HR-hoofd en de vicedirecteur gestuurd met een reeks klachten over de managementstijl van de voorzitter van de directieraad van een grootaandeelhouder. Daarop werd de man meteen ontslagen. Het EHRM benadrukt dat het ging om een intern gerichte en specifiek geadresseerde e-mail, zodat eventuele reputatieschade zeer beperkt was. De kritiek was hard en sarcastisch, maar de gebruikte bewoordingen waren niet grof of beledigend. Zeker nu een zeer zware sanctie is opgelegd, is sprake van een onredelijke inbreuk op de uitingsvrijheid, in strijd met art. 10 EVRM.

K.L. t. X (Absence de motifs de résiliation), HvJ EU 20 februari 2024, zaak C-715/20

Volgens een nationale regeling bestaat bij beëindiging van tijdelijke arbeidsovereenkomsten geen motiveringsplicht voor de werkgever; bij beëindiging van arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd is die er wel. Het HvJ EU ziet geen rechtvaardiging voor dit verschil in behandeling, maar nu de toepasselijke richtlijn geen horizontale werking heeft, kan de nationale rechter de nationale regeling in een privaatrechtelijk geschil niet buiten toepassing laten vanwege strijd met die richtlijn. Hij kan dat daarentegen wel doen op de grond dat art. 47 Hv wordt aangetast, nu door het ontbreken van een motivering afbreuk wordt gedaan aan het recht op een doeltreffende voorziening in rechte.

Kaczmarek t. Polen, EHRM 22 februari 2024, nr. 16974/14

Van een voormalige minister is een tijdlang het telefoonverkeer afgetapt omdat hij verdacht werd van betrokkenheid bij corruptie. Tijdens een persconferentie over het onderzoek lieten de vervolgingsautoriteiten een stukje horen van een telefoongesprek tussen de echtgenote van de minister en een politiecommandant. Het EHRM oordeelt dat er geen wettelijke grondslag was om onderzoeksmateriaal tijdens een persconferentie te openbaren, zodat dit een schending van art. 8 EVRM oplevert. Vervolgens is het materiaal te lang bewaard, als het al bewaard had mogen worden; ook dat is in strijd met art. 8 EVRM.