Democratische Republiek Congo t. België, EHRM 6 oktober 2020 (ontv.besl.), nr. 16554/19

De Democratische Republiek Congo heeft in België geprobeerd zich civiel partij te stellen in een strafzaak. Vanwege vermeende tekortkomingen in de nationale procedure heeft Congo vervolgens een klacht ingediend bij het EHRM. Het Hof oordeelt echter dat op grond van art. 34 het klachtrecht niet toekomt aan met de staat verbonden rechtspersonen. In dit geval is duidelijk dat de klacht is ingediend door de staat zelf, zodat deze klacht niet-ontvankelijk moet worden verklaard.

Faller en Steinmetz t. Frankrijk, EHRM 29 september 2020 (ontv.besl.), nrs. 59389/16 en 59392/16

Aan twee artsen is in een tuchtprocedure een tijdelijk verbod opgelegd om patiënten te behandelen in verband met professioneel wangedrag. Daarnaast zijn zij strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld vanwege onder meer socialezekerheidsfraude en het onbevoegd uitoefenen van medische handelingen. Volgens het EHRM is in dit geval geen sprake van dubbele strafvervolging vanwege hetzelfde feit (art. 4 P7 EVRM), nu in het geval van de tuchtprocedure geen sprake was van een ‘criminal charge’. De zaak is dan ook niet-ontvankelijk.

Kaboğlu en Oran t. Turkije (nr. 2), EHRM 20 oktober 2020, nr. 36944/07

Twee hoogleraren hebben in 2004 een kritisch rapport uitgebracht over minderheidsrechten. Tijdens een parlementair debat over het rapport sprak een parlementariër heel negatief over de persoon van de hoogleraren. Een smaadprocedure die zij daarop startten was niet succesvol. Wel werden de hoogleraren op hun beurt vervolgd omdat het rapport denigrerend zou zijn voor de staat, al werden zij niet veroordeeld. Volgens het EHRM is de reputatie van de hoogleraren niet zodanig aangetast door de beledigingen van de parlementariër dat art. 8 EVRM is geschonden. Wel leverde de strafvervolging een schending op van de vrijheid van meningsuiting (art. 10 EVRM).

Kiliçdaroğlu t. Turkije, EHRM 27 oktober 2020, nr. 16558/18

Een belangrijke oppositieleider in Turkije heeft tijdens een parlementair debat twee virulente speeches afgestoken waarin hij minister-president Erdogan zwaar en in felle bewoordingen bekritiseerde. Erdogan verzocht in een civiele procedure om schadevergoeding wegens reputatieschade en werd in het gelijk gesteld. Volgens het Hof hebben de nationale rechters daarbij onder meer onvoldoende rekening gehouden met de politieke context van de speeches en met het feit dat dit soort speeches fel en provocatief mag zijn. De vrijheid van meningsuiting (art. 10 EVRM) is dan ook geschonden.

Mariş t. Roemenië, EHRM 29 september 2020 (ontv.besl.), nr. 58208/14

Van een gevangene is in de gevangenisregisters de geloofsovertuiging verkeerd geregistreerd, maar dit kan alleen worden gewijzigd als een verklaring van een vertegenwoordiger van een religieuze gemeenschap kan worden overgelegd waaruit blijkt dat de gevangene inderdaad tot de betreffende denominatie behoort. Het EHRM overweegt dat in dit geval geen effect is vastgesteld van de verkeerde registratie voor de daadwerkelijke uitoefening van de godsdienstvrijheid door klager en het acht de klacht vrij theoretisch en abstract. Nu er geen duidelijke inbreuk is gemaakt op art. 9 EVRM verklaart het de klacht kennelijk ongegrond.

Melnikov t. Oekraïne, EHRM 22 oktober 2020, nr. 66753/11

In twee afzonderlijke procedures is klager veroordeeld tot resp. vijftien jaar en een levenslange gevangenisstraf. Tijdens de procedures heeft hij in voorarrest gezeten, maar bij de procedure die leidde tot de tijdelijke gevangenisstraf heeft de nationale rechter het voorarrest niet expliciet laten meetellen bij de bepaling van de strafmaat. Klager ziet daarin een schending van art. 7 EVRM, maar het EHRM ziet in de zaak geen enkele indicatie van een aantasting van die bepaling. Het verklaart deze klacht dan ook kennelijk ongegrond. Wel stelt het vanwege de lange duur van de procedure een schending vast van art. 6 EVRM.

Norik Poghosyan t. Armenië, EHRM 22 oktober 2020, nr. 63106/12

In eerste aanleg is klager veroordeeld tot een gevangenisstraf, die hij heeft uitgezeten. In hoger beroep is de veroordeling vernietigd in verband met schending van de rechten van de verdediging. Naar Armeens recht maakt dit de eerder uitgezeten gevangenisstraf onrechtmatig en ontstaat er een recht op schadevergoeding, maar alleen voor materiële schade. Hoewel naar vaste EHRM-rechtspraak in zo’n geval geen sprake is van onrechtmatige detentie, sluit het EHRM aan bij het Armeense recht en neemt het aan dat er een schadevergoedingsplicht is ontstaan. Dat immateriële schade niet kon worden vergoed verklaart het strijdig met art. 5 lid 5 EVRM.

Perovy t. Rusland, EHRM 20 oktober 2020, nr. 47429/09

Een niet Russisch-Orthodox kind heeft op de eerste schooldag op de basisschool deelgenomen aan een ritueel waarbij het klaslokaal werd ingezegend. Volgens zijn ouders is dat in strijd met hun recht op respect voor hun religieuze overtuigingen (art. 2 lid 1 EP EVRM). Het Hof oordeelt dat het hier echter ging om een geïsoleerd incident dat geen grote impact op het kind heeft gehad, en waarvoor de docent bovendien formeel is berispt. Om vergelijkbare redenen acht het Hof ook de godsdienstvrijheid van het kind zelf (art. 9 EVRM) niet geschonden.

Roth t. Duitsland, EHRM 22 oktober 2020, nrs. 6780/18 en 30776/18

Een Duitse gevangene is in totaal elf keer onderworpen aan een ‘strip search’, als onderdeel van een vast beleid waarbij dit willekeurig gebeurde voordat gevangenen bezoek mochten ontvangen. In 2016 heeft het Bundesverfassungsgericht vastgesteld dat dit beleid ongrondwettig was. Klager wilde een civiele schadevergoedingsprocedure starten, maar kreeg geen rechtsbijstand omdat de enkele vaststelling van onrechtmatigheid al voldoende genoegdoening zou opleveren. Het EHRM is van oordeel dat daardoor het recht op een effectief rechtsmiddel van art. 13 EVRM is geschonden.

Veselibas ministerija, HvJ 29 oktober 2020, zaak C-243/19

Een jongen moest in Letland een openhartoperatie ondergaan, maar daarbij zou hij een bloedtransfusie moeten krijgen. Omdat zijn vader daartegen bezwaar had vanuit zijn overtuiging als Jehova’s Getuige, vroeg deze toestemming om de operatie in Polen te laten uitvoeren. Die toestemming werd echter geweigerd. Het HvJ oordeelt dat deze weigering een indirect onderscheid naar godsdienst kan opleveren (art. 21 Hv), maar dat kan onder verordening 883/2004 gerechtvaardigd zijn vanwege de stabiliteit van het zorg(verzekerings)stelsel. Onder richtlijn 2011/24/EU kan dat anders zijn, maar het is aan de nationale rechter om dat na te gaan.