Cramesteter t. Italië, EHRM 6 juni 2024, nr. 19358/17

Cramesteter is in 2004 een veiligheidsmaatregel opgelegd op grond waarvan hij is ondergebracht in een justitiële psychiatrische inrichting. Deze maatregel is in de loop van de tijd steeds verlengd, maar op zeker moment is nieuwe wetgeving aangenomen die de maximale duur van zo’n veiligheidsmaatregel op acht jaar bepaalt. Klager wordt op grond daarvan uiteindelijk in vrijheid gesteld, maar dat gebeurde pas toen de nieuwe wet al een tijd in werking was. Dit is ook al onrechtmatig geacht door de nationale rechter, wat voor het EHRM reden is om een schending van art. 5 lid 1 EVRM aan te nemen.

Cvikova t. Slowakije, EHRM 13 juni 2024, nrs. 615/21, 9427/21 en 36765/21

Een rechter is op verdenking van betrokkenheid bij grootschalige georganiseerde corruptie in voorarrest genomen. Het EHRM acht dat op zichzelf aanvaardbaar, gelet op de ernst van de verdenking en het risico van collusie. Er was echter geen rechtvaardiging voor het na vier maanden nog verlengen van het voorarrest. Bovendien is het voorarrest destijds verlengd op gronden die het openbaar ministerie niet zelf had aangevoerd en waarop klaagster ook niet heeft kunnen reageren. Daardoor is het beginsel van ‘equality of arms’ aangetast. Dit levert een schending op van art. 5 lid 3 en lid 4.

Dániel Karsai t. Hongarije, EHRM 13 juni 2024, nr. 32312/23

Een mensenrechtenjurist met ALS wil voorkomen dat hij na ondraaglijk lijden en met groot autonomieverlies komt te overlijden. Hulp bij zelfdoding door een arts (‘PAD’) is in Hongarije echter verboden. Het gaat hier volgens het Hof om een moreel en ethisch uiterst gevoelige kwestie waarover tussen de staten sterk verschillende meningen bestaan. Er zijn goede argumenten te geven tegen het toestaan van PAD en het lijden kan via palliatieve zorg worden verminderd. Daarom levert een volledig verbod geen schending op van art. 8 jo. 14 EVRM. Dat het weigeren van een levensverlengende behandeling wel is toegestaan, maakt dit niet anders.

Kokëdhima t. Albanië, EHRM 11 juni 2024, nr. 55159/16

Kokëdhima is in 2013 verkozen tot lid van het Albanese parlement. Hij was op dat moment enig aandeelhouder van een onderneming die veel inkomsten verwierf uit contracten met overheidspartijen. Hij deed navraag over de onverenigbaarheid daarvan, maar kreeg geen duidelijk antwoord. Na een half jaar verkocht hij alsnog zijn aandelen. Na onderzoek werd hem vanwege belangenverstrengeling zijn zetel ontnomen. Het EHRM oordeelt dat de daarbij gegeven uitleg aan de Albanese grondwet niet onverwacht was; Kokëdhima had zelf kunnen weten dat sprake was van belangenverstrengeling. Gelet daarop is art. 3 EP EVRM niet geschonden doordat hem zijn zetel is ontnomen.

L.T. t. Oekraïne, EHRM 6 juni 2024, nr. 13459/15

Tegen L.T. liep een strafzaak. In het kader daarvan is zij psychiatrisch onderzocht en daarbij is paranoïde schizofrenie vastgesteld. Zij is (mede daardoor) nauwelijks zelf in de strafzaak betrokken. Daarnaast disfunctioneerden de twee advocaten die haar hebben bijgestaan en had ze geen mogelijkheid om zelf hoger beroep in te stellen. Het EHRM acht deze gang van zaken kennelijk onredelijk en zeer in het nadeel van L.T.

Nealon en Hallam t. Verenigd Koninkrijk, EHRM (GK) 11 juni 2024, nrs. 32483/19 en 35049/19

In het Verenigd Koninkrijk kunnen onterecht veroordeelden een schadevergoeding krijgen, mits zij op basis van nieuw bewijs kunnen aantonen dat onomstotelijk vaststaat dat zij niet schuldig waren. Twee onterecht veroordeelden vinden dit een te zware bewijslast en stellen dat hierdoor de onschuldpresumptie is aangetast. De Grote Kamer oordeelt dat dit niet het geval is. Het gehanteerde criterium maakt niet dat bij de beoordeling van een compensatieverzoek alsnog een schuldoordeel wordt uitgesproken of wordt geïmpliceerd. Hoe verwoestend gerechtelijke dwalingen ook zijn, er is geen verplichting tot compensatie daarvan. Art. 6 lid 2 EVRM is dan ook niet geschonden.

RFE/RL Inc. e.a. t. Azerbeidzjan, EHRM 13 juni 2024, nrs. 56138/18 en 3 andere

Radio Free Europe/Radio Liberty en een aantal andere organisaties onderhouden nieuwswebsites in Azerbeidzjan. In 2017 zijn deze sites geblokkeerd, beweerdelijk omdat er oproepen tot haat, geweld en extremisme op werden geplaatst. Dit was echter op geen enkele manier concreet onderbouwd. De wetgeving was van zeer algemene aard en bij de toepassing ervan in het concrete geval werden geen redelijke procedurele waarborgen geboden. Dit alles maakt dat de blokkademaatregelen niet voldoende bij wet waren voorzien, en daarmee in strijd kwamen met art. 10 EVRM. 

Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Femmes s’identifiant à la valeur de l’égalité entre les sexes), HvJ EU (GK) 11 juni 2024, zaak C-646/2

K en L zijn jonge Iraanse asielzoeksters wier asielverzoeken zijn afgewezen. Zij stellen dat zij als vrouwen vanwege hun ‘verwestersing’ bijzondere risico’s lopen bij terugkeer naar Irak. Het HvJ EU oordeelt dat vrouwen geacht kunnen worden te behoren tot een ‘bepaalde sociale groep’ in de zin van richtlijn 2011/95 als zij zich daadwerkelijk vereenzelvigd hebben met de fundamentele waarde van gelijkheid tussen mannen en vrouwen en die fundamentele overtuiging in het land van herkomst als afwijkend zou worden beschouwd. Als er dan een risico is van repercussies van genderspecifieke aard, kan het nodig zijn om asiel te verlenen.

T.V. t. Kroatië, EHRM 11 juni 2024, nr. 47909/19

V.D. leed aan schizofrenie en verliet op zeker moment in verwarde toestand de kliniek waar hij werd behandeld. Na een incident werd de politie gewaarschuwd, die V.D. probeerde op te pakken. V.D. werd daarbij gewelddadig en verwondde zichzelf, waarop de politie hem tegen de grond werkte en een tijdlang vasthield. In een ambulance op weg naar het ziekenhuis overleed hij. Het EHRM oordeelt dat de politie zeer onzorgvuldig heeft gehandeld en dat het gebruikte geweld disproportioneel was. Daarnaast bevatte het onderzoek naar de toedracht tekortkomingen. Art. 2 EVRM is daardoor zowel in materieel als in procedureel opzicht geschonden.

Varyan t. Armenië, EHRM 4 juni 2024, nr. 48998/14

Een 18-jarige dienstplichtige was door een hartaandoening fysiek onderontwikkeld. Dat leidde tot zodanige pesterijen en mishandeling dat de jongen uiteindelijk zelfmoord pleegde. Het EHRM benadrukt dat de staat verantwoordelijk is voor het welbevinden van dienstplichtigen. In dit geval wisten de bovengeschikten van de jongen dat hij mishandeld werd en hebben ze hier onvoldoende tegen gedaan. Daardoor is de staat verantwoordelijk te houden voor het overlijden van de jongen. Nu bovendien onvoldoende zorgvuldig onderzoek is gedaan naar de zelfmoord en de vader geen vergoeding voor immateriële schade kon krijgen, zijn art. 2 (in materieel en procedureel opzicht) en 13 EVRM geschonden.