C.E. e.a. t. Frankrijk, EHRM 24 maart 2022, nrs. 29775/18 en 29693/19

Twee lesbische stellen hebben met behulp van een donor respectievelijk technologische reproductieve middelen (ART) een kind gekregen; daarna zijn zij uit elkaar gegaan. De co-moeders klagen erover dat zij weliswaar gezamenlijke ouderlijke macht hebben, maar geen mogelijkheden hebben om hun kinderen te erkennen. Het Hof wijst erop dat in Frankijk inmiddels nieuwe wetgeving bestaat waardoor formele erkenning van door ART geboren kinderen mogelijk is. Ook bij donorkinderen is inmiddels in bepaalde, in dit geval geldende omstandigheden vestiging van juridische relaties via adoptie mogelijk. Dit maakt dat art. 8 EVRM in geen van beide gevallen is geschonden.

Christian Religious Organization of Jehovah’s Witnesses in the NKR t. Armenië, EHRM 22 maart 2022, nr. 41817/10

In de (door separatisten bezette) Armeense regio Nagorno Karabach zijn sinds 1993 de Jehova’s Getuigen als religieuze groepering actief. Pogingen om zich te laten registreren als religieuze organisatie – zoals verplicht onder nieuwe wetgeving – slagen echter niet. Het EHRM houdt Armenië verantwoordelijk voor het handelen in de regio. De registratieweigering was duidelijk ingegeven door vooroordelen en niet door feitelijk onderbouwde bezwaren. Dat Jehova’s Getuigen niet in het leger mogen dienen en daardoor een bedreiging zouden vormen voor de nationale veiligheid is niet relevant, nu dit volgens art. 9 lid 2 EVRM geen toegelaten beperkingsgrond is. Schending art. 9 EVRM.

Communauté genevoise d’action syndicale (CGAS) t. Zwitserland, EHRM 15 maart 2022, nr. 21881/20

Ter bestrijding van de coronapandemie heeft in Zwitserland van 16 maart tot 30 mei 2020 een volledig verbod op samenkomsten (inclusief demonstraties) gegolden, waarbij sancties tot drie jaar gevangenisstraf konden worden opgelegd. Hoewel het EHRM de urgentie en noodzaak van vergaande maatregelen in de beginperiode van de pandemie begrijpt, oordeelt het dat de nationale rechter de proportionaliteit van deze zeer vergaande, algemene en relatief langdurige maatregel niet heeft kunnen toetsen. Ook heeft Zwitserland art. 15 EVRM niet ingeroepen. Met 4 stemmen tegen 3 oordeelt het Hof dat art. 11 EVRM daarom is geschonden.

Dan Voilescu t. Roemenië, EHRM 22 februari 2022 (ontv), nr. 493/15

Een bekende zakenman en politicus is strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld wegens witwassen en corruptie. Hiervoor was veel media-aandacht, waarbij onder meer de Roemeense president zich over de zaak heeft uitgesproken. Die uitspraken waren volgens het Hof duidelijk niet in strijd met de onschuldpresumptie (art. 6 lid 2 EVRM). Het Hof oordeelt verder dat er geen aanwijzingen zijn in de zaak dat de vervolging politiek zou zijn gemotiveerd, zodat ook art. 18 EVRM niet is geschonden. De zaak is dan ook kennelijk ongegrond en daarmee niet-ontvankelijk.

Gonçalves Monteiro t. Portugal, EHRM 15 maart 2022, nr. 65666/16

In 2006 is een 18-jarig meisje met psychische problemen verdwenen. De politie heeft geprobeerd haar op te sporen, maar zij bleek onvindbaar; in 2014 is het onderzoek gestaakt. Het EHRM stelt vast dat er een uitgebreid onderzoek is ingesteld zodra duidelijk was dat er door de psychische problemen een risico bestond voor leven en gezondheid van het meisje. Daarmee is de staat zijn materiële verplichtingen onder art. 2 EVRM voldoende nagekomen. Het latere onderzoek werd echter steeds minder grondig, volledig en snel, waardoor belangrijk materieel bewijs gemist kan zijn. In procedureel opzicht is art. 2 EVRM daarom wel geschonden.

Olkhovik e.a. t. Rusland, EHRM 22 februari 2022 (ontv.), nr. 11279/17

In Rusland zijn er veel gevallen waarin mensen appartementen van derden hebben gekocht, die vervolgens worden teruggevorderd door de staat zonder dat daarvoor compensatie wordt betaald. Sinds januari 2020 bestaat er een nieuw rechtsmiddel, waardoor mensen alsnog compensatie kunnen claimen. Het EHRM oordeelt dat dit een toereikend rechtsmiddel is dat moet worden uitgeput, zodat de onderhavige zaak niet-ontvankelijk is. Blijkens parallelzaak Nikitin t. Rusland (EHRM 15 maart 2022, nr. 8051/20, ECLI:CE:ECHR:2022:0315JUD000805120) is dit anders als het rechtsmiddel niet toegankelijk is. In die zaak vindt het Hof een schending van art. 1 EP en kent het zelf een schadevergoeding toe.

Grzęda t. Polen, EHRM (GK) 15 maart 2022, nr. 43572/18

In het kader van de hervormingen van de Poolse rechterlijke macht is het mandaat van een van de leden van de Nationale Raad voor de Rechtspraak voortijdig beëindigd. Na een reeks Kameruitspraken over de hervormingen spreekt in deze zaak de Grote Kamer zich hierover voor het eerst uit. Die overweegt dat de reeks van hervormingen de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht sterk heeft afgezwakt. Gelet op de aard en ernst van dit soort hervormingsmaatregelen is het nodig dat rechters hiertegen effectieve rechtsbescherming kunnen genieten. Nu die bescherming hier niet is geboden, is de kern van art. 6 EVRM aangetast.

OOO Memo t. Rusland, EHRM 15 maart 2022, nr. 2840/10

De bestuurlijke autoriteit van de Russische regio Volgograd heeft een succesvolle smaadprocedure gevoerd tegen een mediawebsite vanwege reputatieschade die door een publicatie op die site zou zijn veroorzaakt. Het EHRM wijst erop dat overheidsorganen zich niet op het door art. 8 EVRM beschermde reputatierecht kunnen beroepen. Anders dan privaatrechtelijke rechtspersonen zijn zij voor hun positie namelijk niet afhankelijk van een goede naam op de markt. Nu er geen rechtens beschermd belang werd gediend met de procedure, is er geen legitiem doel voor de beperking van de uitingsvrijheid en is art. 10 EVRM geschonden.

Nordzucker e.a., HvJ EU 22 maart 2022, zaak C-151/20

In het hoofdgeding doet zich de situatie voor, dat de Duitse mededingingsautoriteit een boete heeft opgelegd vanwege mededingingsverstoring. De Oostenrijkse mededingingsautoriteit doet onderzoek naar dezelfde verstoring, waardoor de vraag opkomt of het eventueel opleggen van een boete in strijd zou zijn met het ne bis in idem-beginsel. Het HvJ EU oordeelt dat in deze gevallen sprake kan zijn van iets andere feiten. Als de feiten wel vergelijkbaar zijn, geldt dat de twee autoriteiten met hun onderzoek dezelfde doelen nastreven. Een tweede boete zou daardoor in strijd komen met art. 50 Hv.

Shenturk e.a. t. Azerbeidzjan, EHRM 10 maart 2022, nr. 41326/17

Na de mislukte coup in 2016 hebben de Turkse autoriteiten Azerbeidzjan gevraagd om uitlevering van vier daar werkzame Turken. De vier Turken hebben in Azerbeidzjan asiel aangevraagd. Vast staat dat er geen grond was voor hun uitlevering, maar toch zijn de vier in 2017 naar Turkije overgebracht. Het EHRM oordeelt dat hier sprake is van een verkapte uitlevering met omzeiling van nationale en internationale regels, in strijd met art. 5 lid 1 EVRM. Doordat geen goed onderzoek gedaan is naar de situatie in Turkije is daarnaast het in art. 3 EVRM geïmpliceerde refoulementverbod geschonden.