Negovanović e.a. t. Servië, EHRM 25 januari 2022, nrs. 29907/16 en 3 andere

Een viertal blinde schakers is door de Servische schaakfederatie voorgedragen voor nationale erkenning en beloning. De schakers bleken echter niet in aanmerking te komen hiervoor vanwege hun beperking. Voor de Servische rechter bleef dit besluit in stand, het was immers volgens de wettelijke voorwaarden uit de regeling tot stand gekomen. Het Hof komt tot de conclusie dat de relevante regelgeving een duidelijk ongelijke behandeling op grond van handicap oplevert en dat de staat met het gemaakte onderscheid niet binnen de margin of appreciation is gebleven. Schending art. 1 P12.

A.L. e.a. t. Noorwegen, EHRM 20 januari 2022, nr. 45889/18

In 2015 is X – toen twee maanden oud – in Noorwegen in noodpleegzorg opgenomen. Later werd besloten X definitief uit huis te plaatsen en in een pleeggezin op te nemen. De contactrechten van de ouders werden beperkt tot driemaal per jaar, gedurende een uur, onder toezicht. Het EHRM acht de voor de uithuisplaatsing gegeven redenen relevant en voldoende. Het is echter kritisch over het erg restrictieve contactregime, waarvan het opmerkt dat het ook in andere zaken tegen Noorwegen tot vaststelling van art. 8-schendingen heeft geleid. De conclusie dat art. 8 is geschonden bereikt het Hof ook in deze zaak.

Atristain Gorosabel t. Spanje, EHRM 18 januari 2022, nr. 15508/15

Een verdachte van ETA-terrorisme is in 2010 enkele dagen in ‘incommunicado’ voorarrest gehouden, zonder toegang tot een advocaat. Tijdens dit voorarrest heeft hij – beweerdelijk uit vrije wil – voor zichzelf belastende verklaringen afgelegd. Mede op basis daarvan is hij uiteindelijk strafrechtelijk veroordeeld. Het EHRM uit kritiek op deze gang van zaken en op de ruime mogelijkheden tot ‘incommunicado’ voorarrest. Het oordeelt dat de verdedigingsrechten hierdoor ontoelaatbaar zijn aangetast, in strijd met art. 6 lid 1 en lid 3 (c) EVRM.

D.M. en N. t. Italië, EHRM 20 januari 2022, nr. 60083/19

In 2015 is N. in een pleeggezin geplaatst en is een adoptieprocedure gestart. Het EHRM wijst erop dat adoptie een zeer vergaande maatregel is. Dat deze stap mogelijk beter is voor de opvoeding, rechtvaardigt niet per definitie dat een kind wordt weggehaald bij de biologische ouders. Er is te weinig onderzoek gedaan naar de absolute noodzaak hiervoor en andere maatregelen zijn onvoldoende overwogen. De staat moet de situatie zo snel mogelijk herbezien en ervoor zorgen dat de klagers in de positie worden geplaatst waarin ze zich zouden hebben bevonden als art. 8 EVRM niet was geschonden.

Dănoiu t. Roemenië, EHRM 25 januari 2022, nr. 54780/15

In een strafzaak over piramidespelen hebben drie advocaten zo’n 8607 mensen bijgestaan die als civiele partij schadevergoeding hadden geclaimd. De urenvergoedingen in eerste aanleg bedroegen zo’n 97.000 EUR per advocaat, maar in hoger beroep werd geoordeeld dat de te claimen honoraria moesten worden gemaximeerd op 5681 EUR. Het EHRM oordeelt dat voor deze aftopping geen voorzienbare en duidelijke basis bestond in het nationale recht, zodat die in strijd is met art. 1 EP EVRM. Aan een inhoudelijke redelijkheidsbeoordeling komt het Hof daardoor niet toe.

E.M. e.a. t. Noorwegen, EHRM 20 januari 2022, nr. 53471/17

E.M. is moeder van B en C. Deze kinderen zijn uit huis geplaatst na verdenking van kindermishandeling en seksueel misbruik. Onder meer omdat E.M. steeds berichten en foto’s over het misbruik op internet plaatste, is haar contact met de kinderen ontzegd. Het EHRM overweegt dat de rechterlijke procedures uiterst zorgvuldig zijn verlopen en dat er overtuigende redenen zijn gegeven voor de genomen beslissingen. Er is daarom geen schending van art. 8 EVRM. Gelet op het bestaande conflict van belangen tussen moeder en kinderen, mag E.M. bij het EHRM niet namens B en C procederen; hun klachten zijn niet-ontvankelijk.

Edzgveradze t. Georgië, EHRM 20 januari 2022, nr. 59333/16

En dag nadat M.M. is verhoord als getuige in een strafrechtelijk onderzoek heeft hij zelfmoord gepleegd. Daarop is een onderzoek ingesteld om te achterhalen of er een verband zou kunnen bestaan tussen de zelfmoord en het verhoor. Het EHRM acht het zorgvuldig dat zo’n onderzoek is gestart, maar het ziet daarin de nodige tekortkomingen. In het bijzonder waren er aanwijzingen dat M.M. tijdens het verhoor was mishandeld en die zijn niet uitgebreid onderzocht of verklaard. Gelet daarop stelt het Hof met vijf stemmen tegen twee een procedurele schending van art. 2 EVRM vast.

Faysal Pamuk t. Turkije, EHRM 18 januari 2022, nr. 430/13

In de jaren ’90 maakten verschillende getuigen melding van iemand met de codenaam ‘Avareş’ als verantwoordelijk voor aanslagen. Uiteindelijk werd Faysal Pamuk vervolgd voor deze aanslagen, al bracht hij in dat de codenaam ook door anderen werd gebruikt en die van hem net anders was. Tijdens de procedure ontbraken de getuigen, die alleen door rechtbanken in hun eigen regio’s opnieuw werden gehoord. Het EHRM ziet onvoldoende reden voor hun afwezigheid en acht het vanwege de identificatieproblemen van extra belang, dat er een rechtstreekse confrontatie tussen getuigen en verdachte mogelijk was. Schending art. 6 lid 1 en lid 3 (d) EVRM.

Karuyev t. Rusland, EHRM 18 januari 2022, nr. 4161/13

Tijdens een vreedzaam, performatief protest tegen de herverkiezing van Poetin tot president van Rusland heeft Karuyev een foto van Poetin bespuugd. Hij is vanwege het daarmee getoonde flagrante disrespect voor Poetin veroordeeld tot vijftien dagen detentie. Het EHRM is van oordeel dat in het onderhavige geval – waarin sprake was van een vreedzame manifestatie die de openbare orde niet verstoorde – niet alle relevante delictsbestanddelen aanwezig waren. Er was dan ook geen basis in het nationale recht voor de veroordeling, zodat die in strijd is met het in art. 10 EVRM neergelegde vereiste dat een beperking bij wet moet zijn voorzien.

Ilker Deniz Yücel t. Turkije, EHRM 25 januari 2022, nr. 27684/17

Klager, Ilker Deniz Yücel is zowel Turks als Duits staatsburger en was op het moment van de gebeurtenissen journalist voor de Duitse krant ‘Die Welt’.  Hij werd aanvankelijk verdacht van betrokkenheid bij een Wikileaks-publicatie van gehackte e-mails in 2016. Hij werd daarvoor echter niet in hechtenis genomen. Wel werd hij vastgezet en uiteindelijk veroordeeld op verdenking van verspreiding van terrorismepropaganda. Het Turkse Constitutionele Hof heeft het voorarrest in strijd verklaard met vrijheidsrechten en de vrijheid van meningsuiting, maar een lage compensatie toegekend. Het EHRM onderzoekt de zaak daarom ook zelf en concludeert dat zowel art. 5 als art. 10 EVRM door het voorarrest zijn geschonden. Het acht het niet nodig om de klacht over art. 18 EVRM (misbruik van beperkingsbevoegdheid) te onderzoeken.