Kartoyev e.a. t. Rusland, EHRM 19 oktober 2021, nr. 9418/13

Na een terroristische aanslag op een trein, waarbij 27 mensen omkwamen, zijn negen mensen aangehouden op verdenking van betrokkenheid hierbij. Zij zijn uiteindelijk tot levenslange of lange gevangenisstraffen veroordeeld. Het EHRM constateert verschillende tekortkomingen in de strafprocedure. Met name is de procedure zonder goede reden volledig achter gesloten deuren gevoerd, zijn documenten ten onrechte vertrouwelijk gehouden en zijn er te weinig mogelijkheden geweest om forensisch tegenbewijs te leveren. Dit is in strijd met de beginselen van openbaarheid van de zitting en ‘equality of arms’, zoals vastgelegd in art. 6 lid 1 en lid 3 onder d EVRM.

Komisia za zashtita ot diskriminatsia, HvJ 21 oktober 2021, zaak C-824/19

In 2015 is VA als jurylid toegewezen aan de strafkamer van de rechtbank van Sofia, maar vanwege haar blindheid heeft ze daarna een jaar lang aan geen enkele zitting kunnen deelnemen. Het HvJ overweegt dat dit een directe discriminatie naar handicap oplevert. Weliswaar kan gezichtsvermogen in voorkomende gevallen een wezenlijk en bepalend beroepsvereiste zijn, maar de individuele bekwaamheid om de taken uit te voeren moet wel worden beoordeeld en voorzien moet worden in redelijke aanpassingen. Nu dat niet is gebeurd is sprake van strijd met richtlijn 2000/78, gelezen in het licht van art. 26 Hv en het VN-Gehandicaptenverdrag.

Laçi t. Albanië, EHRM 19 oktober 2021, nr. 28142/17

Bij een explosie in een munitie-inrichting is de echtgenote van Laçi omgekomen. Laçi heeft een schadevergoedingsprocedure jegens de staat ingesteld, maar moest een griffiegeld van bijna 7000 euro betalen (3% van het gevraagde schadevergoedingsbedrag), terwijl hij moest rondkomen van zo’n 57 euro per maand. Een verzoek om een uitzondering of rechtsbijstand is nog steeds niet definitief gehonoreerd en de zaak is ook nog niet inhoudelijk behandeld. Het EHRM oordeelt dat hierdoor de essentie van het recht op toegang tot de rechter is geschonden, in strijd met art. 6 lid 1 EVRM. 

Landespolizeidirektion Steiermark, HvJ EU 14 oktober 2021, zaak C-231/20

Voor het illegaal beschikbaar stellen van tien spelautomaten in strijd met de Oostenrijkse kansspelwetgeving is een boete opgelegd van tienmaal 4000 euro, eventueel te vervangen door tienmaal een dag hechtenis. Het HvJ overweegt dat het opleggen van sancties voor overtreding van de kansspelwetgeving geletigimeerd is, maar dat de nationale rechter bij de hoogte ervan rekening moet houden met het proportionaliteitsvereiste van art. 49 lid 3 Hv. Dat geldt in het bijzonder als gecumuleerde sancties mogelijk zijn, omdat het totaal daarvan uit verhouding kan raken met de doelen van de sanctieoplegging.

Lavanchy t. Zwitserland, EHRM 19 oktober 2021, nr. 69997/17

Lavanchy is in 1964 geboren. Haar biologische vader, G.Q., heeft zijn vaderschap op dat moment niet juridisch erkend; pas in 1982 werd zijn identiteit aan Lavanchy onthuld. In 1990 heeft zij contact gelegd met G.Q., maar pas toen na zijn overlijden bleek dat G.Q. niet haar juridische vader was, heeft zij verzocht om erkenning van het vaderschap. Dit is niet gehonoreerd omdat de termijn voor vaststelling van vaderschap zonder rechtvaardiging was overschreden. Het EHRM billijkt dit omdat er inderdaad geen goede redenen waren om zo lang te wachten met het instellen van een vaderschapsprocedure. Geen schending art. 8 EVRM.

M.L. t. Slowakije, EHRM 14 oktober 2021, nr. 34159/17

Een katholieke priester is eerder veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf. De voorwaarden liepen in 2003 af; in 2006 pleegde de man zelfmoord. In 2008 publiceerden drie tabloids artikelen over zijn veroordelingen en zelfmoord. De moeder van de priester was daardoor ernstig gegriefd, maar haar verzoeken om schadevergoeding werden afgewezen. Het EHRM wijst op het belang van het recht op vergetelheid – ook voor mensen die eerder zijn veroordeeld –, op de onnodig sensationalistische toon en op het verdraaien van feiten in de stukken. De nationale rechter heeft dit niet op juiste wijze beoordeeld, in strijd met art. 8 EVRM.

Milachikj t. Noord-Macedonië, EHRM 14 oktober 2021, nr. 44773/16

In een strafrechtelijke procedure is beslag gelegd op klagers auto. De procedure is vervolgens wegens termijnoverschrijding beëindigd. Een civiele schadevergoedingsclaim wegens waardevermindering van de auto werd afgewezen. Het EHRM oordeelt met 4 stemmen tegen 3 dat bij die afwijzing weliswaar ongelukkige bewoordingen zijn gebruikt waaruit enig schuldoordeel jegens klager kan worden afgeleid, maar dat – gelet op de motivering en de aard van de procedure als geheel – toch niet kan worden gesproken van een schending van de onschuldpresumptie (art. 6 lid 2 EVRM).

Miroslava Todorova t. Bulgarije, EHRM 19 oktober 2021, nr. 40072/13

Een Bulgaarse strafrechter is in 2009 verkozen tot president van rechtersvereniging BUJ. In die hoedanigheid heeft ze kritiek geleverd op het beleid van de Hoge Raad van Justitie. Later zijn er tuchtprocedures tegen haar gestart omdat ze als strafrechter de redelijke termijn niet in acht zou nemen; dat leidde tot salarisverlaging en uiteindelijk ontslag. Het EHRM oordeelt dat de tuchtsancties primair waren ingegeven door de kritiek die klaagster als BUJ-president had geleverd. Ze waren daardoor niet alleen in strijd met de vrijheid van meningsuiting, maar leverden ook een misbruik van beperkingsbevoegdheden op in de zin van art. 18 EVRM.

Okrazhna prokuratura – Varna, HvJ 21 oktober 2021, gev. zaken C-845/19 en C-863/19

Tijdens huiszoekingen is geld in beslag genomen dat beweerdelijk niet toebehoorde aan de verdachten in een strafzaak, maar aan familieleden. Naar Bulgaars recht hadden de familieleden niet de mogelijkheid om betrokken te zijn bij de confiscatieprocedure. Het HvJ bepaalt dat dit in strijd is met art. 8 van richtlijn 2014/42, gelezen in samenhang met art. 47 Hv, nu daarin wordt vereist dat de grondrechten van derden worden gewaarborgd. In het bijzonder moeten zij toegang hebben tot een advocaat, moeten ze worden geïnformeerd en moeten ze kunnen worden gehoord in het kader van de procedure.

R.D. en I.M.D. t. Roemenië, EHRM 12 oktober 2021, nr. 35402/14

Twee mensen zijn gedwongen opgenomen in een psychiatrische instelling; daarbij is hen ook gedwongen medicatie toegediend. Het EHRM stelt vast dat de aanvankelijke opnamebeslissing was gebaseerd op te oude psychologische rapporten. Later zijn de rapporten geactualiseerd, maar toen is te weinig onderzocht of de twee een risico voor zichzelf of voor anderen vormden. De grondslag voor de gedwongen medicatie was ontoereikend, nu daarin bijvoorbeeld te weinig was geregeld over de bevoegdheid tot en wijze van toedienen. Daardoor zijn art. 5 lid 1 en 6 EVRM geschonden.