Generalstaatsanwaltschaft Bamberg (Exception au principe ne bis in idem), HvJ EU 23 maart 2023, zaak C-365/21

Art. 55 lid 1 onder b van de Schengenuitvoeringsovereenkomst maakt het mogelijk om iemand te vervolgen voor een strafbaar feit waarvoor diegene eerder in een andere lidstaat al is vervolgd, namelijk als sprake is van een kwestie die de staatsveiligheid of andere even wezenlijke belangen betreft. Het HvJ EU oordeelt dat dit een gerechtvaardigde beperking van het ne-bis-in-idem-beginsel kan zijn, mits vast komt te staan dat de betreffende strafvervolging inderdaad dergelijke belangen van de lidstaat dient.

Grand Rabbinate de Communauté Juive d’Izmir t. Turkije, EHRM 21 maart 2023, nr. 1574/12

Het opperrabbinaat van Izmir heeft al vier eeuwen het gebruik van een synagoge op een stuk grond in Izmir. Op zeker moment wil het opperrabbinaat ook het eigendom van de grond laten registreren, maar daarvoor wordt geen toestemming gegeven. Het EHRM overweegt dat de staat weliswaar verschillende argumenten heeft aangevoerd om te rechtvaardigen dat de grond eigendom zou moeten zijn van de staat en niet van het opperrabbinaat, maar dat uiteindelijk de relevante regelgeving onvoldoende voorzienbaar was. Dat betekent dat art. 1 EP EVRM is geschonden.

Minister for Justice and Equality (Levée du sursis), HvJ EU 23 maart 2023, zaak C-514/21

LU is eerder bij verstek veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf met een proeftijd. Omdat hij tijdens die proeftijd alsnog, ook bij verstek, wegens een ander feit is veroordeeld, wordt de oorspronkelijke schorsing herroepen. De Hongaarse rechter vaardigt een EAB uit, maar de Ierse rechter vraagt zich af of hij dat mag honoreren vanwege de veroordelingen bij verstek. Het HvJ oordeelt dat dit niet zonder meer aan de orde kan zijn, ondanks het grote belang van aanwezigheid bij de zitting. Alleen als de rechten van de verdachte in de kern zouden worden geraakt is een weigering van overlevering mogelijk.

Telek e.a. t. Turkije, EHRM 21 maart 2023, nrs. 66763/17, 66767/17 en 15891/18

Twee Turkse promovendi werkten ten tijde van de mislukte couppoging in 2016 in Parijs respectievelijk Florence; een derde was op werkbezoek in Duitsland. Wegens verdenking van staatsondermijnende activiteiten werden hun paspoorten ingetrokken, waardoor zij hun werkzaamheden niet konden voortzetten. Het EHRM ziet hierin een inbreuk op zowel het professionele leven (art. 8 EVRM) als het recht op onderwijs (art. 2 EP EVRM), ook gelet op het belang van internationale uitwisseling voor wetenschappers en onderzoek. Nu er geen concrete verdenking aan de maatregel ten grondslag lag en die willekeurig lijkt te zijn opgelegd, zijn beide EVRM-bepalingen geschonden.

Udovychenko t. Oekraïne, EHRM 23 maart 2023, nr. 46396/14

Udovychenko was ooggetuige van een verkeersongeval waarbij een voetganger ernstig gewond raakte. Later vertelde zij aan een journalist dat ze de zoon van een voormalig parlementslid uit de auto zag stappen die bij het ongeval betrokken was. Die uitlating leidde tot een smaadzaak tegen haar, waarbij ze tot 10.000 euro schadevergoeding werd veroordeeld wegens reputatieschade. Het Hof benadrukt het belang van het openlijk kunnen getuigen over gebeurtenissen als deze en op de goede trouw van Udovychenko. Zeker in het licht van de gevolgen voor haar was de veroordeling tot de hoge schadevergoeding disproportioneel en strijdig met art. 10 EVRM.

Rogalski t. Polen, EHRM 23 maart 2023, nr. 5420/16

Een advocaat heeft in 2011 aangifte gedaan van een vermoeden van corruptie bij een openbaar aanklager. Er is geen onderzoek ingesteld naar de corruptieaantijging, maar de advocaat is wel tuchtrechtelijk veroordeeld tot een boete omdat hij onvoldoende feitelijke gronden zou hebben voor de aangifte. Het EHRM overweegt dat de advocaat de procedure heeft gevolgd van het Anticorruptieverdrag. Alleen in zeer uitzonderlijke omstandigheden kan in zo’n geval een tuchtprocedure worden gestart, maar van misbruik of kwade wil is in dit geval niets gebleken. De uitingsvrijheid van art. 10 EVRM is daarmee geschonden.

Căpăţînă t. Roemenië, EHRM 28 februari 2023, nr. 911/16

In het kader van een strafrechtelijke procedure over corruptie van een douanier is beslag gelegd op financiële middelen ter hoogte van de geplukte verboden vruchten. Na gedeeltelijke vrijspraak is een proportioneel deel daarvan teruggegeven. De inbeslagname was volgens het Hof gerechtvaardigd met het oog op het belang van criminaliteitsbestrijding. Bovendien komt staten bij corruptiebestrijding een ruime margin of appreciation toe. Het door art. 1 EP EVRM beschermde eigendomsrecht is dan ook niet geschonden.

Croatian Radio-Television t. Kroatië, EHRM 2 maart 2023, nrs. 52132/19 en 19 andere

De Kroatische publieke omroep heeft groot financieel nadeel geleden na fraude door een financiële medewerker. Zij heeft geprobeerd dit via onrechtmatige-verrijkingsprocedures te verhalen, maar daarbij hebben verschillende rechters verschillend geoordeeld. Anders dan het Kroatische Constitutionele Hof oordeelt het EHRM dat de publieke omroep voldoende onafhankelijk en autonoom is om als non-gouvernementele organisatie te worden aangemerkt, zodat de omroep klachtrecht onder art. 34 EVRM toekomt. Weliswaar waren er uiteenlopende oordelen in deze zaak, maar het Kroatische Hooggerechtshof heeft voldoende gedaan om rechtseenheid te bewerkstelligen. Art. 6 lid 1 EVRM is dan ook niet geschonden.

​​​​​​​Kogan e.a. t. Rusland, EHRM 7 maart 2023, nr. 54003/20

Een Amerikaanse mensenrechtenactiviste werkt sinds 2009 in Rusland voor organisaties die klagers bijstaan in de procedure bij het EHRM. In 2020 is haar verblijfsvergunning ingetrokken omdat ze een gevaar zou vormen voor de staatsveiligheid. Het Hof oordeelt dat daardoor haar gezinsleven ongerechtvaardigd is belemmerd, onder meer omdat de procedures rondom de intrekking grote tekortkomingen vertoonden. Daarnaast staat voldoende vast dat de intrekking bedoeld was om klaagsters activiteiten in Rusland onmogelijk te maken. Dit is een onaanvaardbaar onderliggend doel voor de beperking van het gezinsleven, zodat ook art. 18 EVRM is geschonden.

L.B. t. Hongarije, EHRM (GK) 9 maart 2023, nr. 36345/16

Omdat klager een aanzienlijke achterstand heeft opgebouwd bij zijn belastingbetalingen heeft de Hongaarse belastingdienst zijn naam, adres, belastingnummer en het precieze bedrag van de betalingsachterstand op zijn website gezet; later is hij ook toegevoegd aan een lijst met ‘grote belastingontwijkers’. Anders dan eerder de Kamer oordeelt de Grote Kamer dat de nationale wetgever bij het aannemen van de relevante wetgeving een onvoldoende zorgvuldige afweging gemaakt heeft tussen de betrokken belangen. Ondanks de ruime margin of appreciation die staten in dit soort zaken toekomt is art. 8 EVRM dan ook geschonden.