Asociación de Abogados Cristianos t. Spanje, EHRM 9 november 2023 (ontv.besl.), nr. 22604/18

In 2015 werd in een gemeentelijke tentoonstellingsruimte een zeer controversieel kunstwerk getoond, waar een christelijke vereniging ernstig aanstoot aan nam. Zij deed aangifte tegen de kunstenaar en de wethouder die toestemming had gegeven voor de tentoonstelling, maar er werd geen vervolging ingesteld omdat niet was gebleken van strafbare feiten. Het EHRM oordeelt dat de nationale rechtsmiddelen niet zijn uitgeput doordat ten onrechte is nagelaten een bestuursrechtelijke procedure te starten. Voor een ander deel is de klacht kennelijk ongegrond, en daarmee niet-ontvankelijk, omdat niet is gebleken van willekeur bij de rechterlijke beoordeling dat het hier niet ging om strafbare feiten.

Associations de copropriété forestière Porceni Pleșa en Piciorul Bătrân Banciu (Obștea de Pădure Porceni Pleșa și Composesoratul Piciorul Bătrân Banciu) t. Roemenië, EHRM 28 november 2023, nrs. 46201/16 en 47379/18, [EVRM Eerste Protocol art. 1]

Van twee eigenaarsverenigingen van bosgebieden in Roemenië zijn de gebieden aangewezen als onderdeel van het Natura 2000-netwerk. Daardoor zijn zij wel verantwoordelijk voor het beheer van de bossen, maar kunnen ze deze niet meer exploiteren. Daarvoor moeten zij worden gecompenseerd, maar Roemenië heeft een goedgekeurd ontwerpbesluit daarover nooit formeel aangenomen. Het EHRM oordeelt dat daardoor in strijd is gehandeld met de relevante EU-verordening en het eigen nationale recht, zodat er geen wettelijke grondslag is voor de inbreuk op het eigendomsrecht. Dit levert strijd op met art. 1 EP EVRM.

Communauté genevoise d’action syndicale (CGAS) t. Zwitserland, EHRM (GK) 27 november 2023, nr. 21881/20

Ter bestrijding van de coronapandemie in 2020 gold in Zwitserland korte tijd een volledig verbod op samenkomsten (inclusief demonstraties), waarbij sancties tot drie jaar gevangenisstraf konden worden opgelegd. Volgens vakbond CGAS heeft zij daardoor geen bijeenkomsten kunnen organiseren, in strijd met de demonstratievrijheid. De Kamer stelde CGAS in het gelijk, maar de Grote Kamer oordeelt dat de klacht niet-ontvankelijk is. CGAS had namelijk een uitzondering kunnen aanvragen en tegen een weigering daarvan kunnen procederen. Door dat niet te doen is CGAS geen ‘slachtoffer’ en heeft zij bovendien de nationale rechters de mogelijkheid ontnomen om eventuele wettelijke onvolkomenheden te repareren.

Commune d’Ans, HvJ EU (GK) 28 november 2023, zaak C-148/22

In de gemeente Ans bestaat een verbod voor alle gemeentelijke medewerkers om op het werk een zichtbaar teken van religieuze of levensbeschouwelijke overtuiging te dragen. Het HvJ EU aanvaardt dat dit indirecte discriminatie naar godsdienst of levensbeschouwing kan opleveren. Overheden hebben een beoordelingsvrijheid om de aard van het neutraliteitsbeleid te kiezen. Een exclusief neutraliteitsbeleid kan daarbij legitiem en aanvaardbaar zijn, mits een verbod van uitingen coherent en systematisch wordt toegepast en een goede afweging wordt gemaakt tussen de verschillende betrokken rechten en belangen.

Del Valle Ruíz e.a./CRU, Gerecht 22 november 2023, gev. zaken T-302/20, T-303/20 en T-307/20

Vanwege een dreigend faillissement van de Spaanse Banco Popular is gebruik gemaakt van het na 2008 opgerichte Gemeenschappelijk Afwikkelingsmechanisme. Daarbij heeft de Gemeenschappelijke Afwikkelingsraad (GAR) besluiten genomen die volgens aandeelhouders en crediteuren van de bank voor hen nadelig waren. Voor zover relevant voor het Handvest is volgens het Gerecht echter geen sprake geweest van schending van procedurele rechten. Evenmin is het eigendomsrecht van art. 17 lid 1 aantoonbaar aangetast door de toepassing van het nieuwe mechanisme.

Erdal Muhammet Arslan e.a. t. Turkije, EHRM 21 november 2023, nr. 42749/19

In 2011 vonden er in de Turkse regio Van twee zware aardbevingen plaats. Daarbij stortte een hotel in, waarbij een familielid van de klagers overleed. Er is een strafprocedure ingesteld tegen de uitbater, omdat deze de bouwregels niet zou hebben nageleefd; deze loopt nog. Daarnaast hebben de klagers in een bestuursrechtelijke staatsaansprakelijkheidsprocedure een schadevergoeding toegekend gekregen omdat overheidsactoren het gebouw onvoldoende hadden geïnspecteerd. Na herhaling van de positieve verplichtingen van staten rondom natuurrampen, oordeelt het Hof dat in dit geval voldoende rechtsbescherming is geboden. Art. 2 EVRM is daarom niet geschonden.

Krachunova t. Bulgarije, EHRM 28 november 2023, nr. 18269/18

Een slachtoffer van mensenhandel is gedwongen tot sekswerk, waarbij de mensenhandelaar de verkregen inkomsten afpakte. In de strafzaak kon zij geen vergoeding krijgen van dit materiële inkomstenverlies omdat dat in strijd met de ‘publieke moraal’ zou zijn. Het EHRM overweegt dat vergoeding van gederfde inkomsten tot de positieve verplichtingen ter bestrijding van mensenhandel kan behoren. Er is een trend binnen Europa die dit erkent en bovendien kan een verplichting tot betaling van een dergelijke vergoeding een prikkel voor mensenhandel wegnemen. Nu zo’n vergoeding in Bulgarije niet mogelijk was, is art. 4 EVRM geschonden.

Mariya Alekhina e.a. t. Rusland (nr. 2), EHRM 28 november 2023, nr. 10299/15

De leden van de punkband Pussy Riot hebben in 2014 geprobeerd om een mensenrechtenorganisatie op te richten. Hun pogingen om de organisatie geregistreerd te krijgen zijn op niets uitgelopen omdat niet zou zijn voldaan aan formele vereisten, de naam onduidelijk zou zijn en de beoogde activiteiten niet voldoende zouden zijn opgesomd. Het EHRM oordeelt dat de gestelde eisen niet duidelijk in de onderliggende wetgeving tot uitdrukking komen. Zeker vanwege de vergaande consequenties van de weigering van het registratieverzoek, betekent dit dat de verenigingsvrijheid van art. 11 EVRM is geschonden.

Nadir Yildirim e.a. t. Turkije, EHRM 28 november 2023, nr. 39712/16

In 2007 werd een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de banden van een aantal personen met een onderdeel van de (verboden, als terroristisch aangemerkte organisatie) PKK. In 2015 werden de betrokkenen verkozen tot parlementslid. Daarop heeft de bevoegde rechtbank het parlement verzocht om hun parlementaire immuniteit op te heffen, waarbij werd vermeld dat ervan kon worden uitgegaan dat de betrokkenen het gestelde strafbare feit hadden begaan. Zeker nu het uitspreken van een (voorlopig) schuldoordeel niet verplicht is in een verzoek om opheffing van immuniteit, acht het Hof dit in strijd met de door art. 6 lid 2 EVRM beschermde onschuldpresumptie.

Pleshkov e.a. t. Rusland, EHRM 21 november 2023, nrs. 29356/19 en 31119/19

Voor een aangekondigde, kleine demonstratie die zou moeten plaatsvinden voor de Russische Doema, is geen toestemming gegeven vanwege de verkeersveiligheid en openbare orde. In plaats daarvan is een alternatieve locatie op 3 km afstand voorgesteld. Het EHRM acht het problematisch dat ter rechtvaardiging alleen algemene overwegingen zijn gegeven. Daarnaast wijst het erop dat alternatieve locaties aan bepaalde eisen moeten voldoen en zoveel mogelijk alsnog binnen zicht en gehoor van het doelpubliek moeten liggen. Nu dat voor deze demonstratie niet is onderzocht, hebben de autoriteiten niet in overeenstemming met de EVRM-criteria gehandeld. Dit levert strijd op met art. 11 EVRM.